Radyasyon Onkolojisi bünyesinde ileri teknoloji ürünü en son sistem cihazlar radyoterapide kullanılmaktadır.
İçindekiler
Eksternal (Dışarıdan) Radyoterapi
Uygun cihazlarla hastaya dokunmadan belli bir uzaklıktan hastaya radyoterapi uygulamak eksternal (dışarıdan) radyoterapi olarak adlandırılmaktadır. Günümüzde Kobalt 60 cihazı gibi radyoaktif kaynak kullanan cihazlar yavaş yavaş terk edilmekte, radyoaktif kaynak taşımayan ve X-ışını kullanan Lineer Hızlandırıcılar (Linak) daha yüksek enerjili ışınlar uygulayabilmeleriyle ve yüksek teknolojiyi hızlı bir şekilde entegre ederek günlük kullanıma girmiş bulunmaktadır.
Tedavi cihazının bulunduğu odada yalnız belli sürede radyasyon bulunmakta ve oda dışında radyasyon yayılımı olmamaktadır. Nükleer tıp uygulamalarının aksine hasta belli bir süre radyasyon yaymamakta, radyoaktif olmamakta dolayısıyla hastaya yakın olmak herhangi bir risk teşkil etmemektedir.
İleri düzeyde cihazlanmış radyasyon onkolojisi merkezlerinde bulunan lineer hızlandırıcılar her türlü 3 Boyutlu Konformal Radyoterapi (3B-KRT), Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi (YART), Görüntü Klavuzluğunda Radyoterapi (GKRT), Solunum Kontrolü ile 4 Boyutlu Radyoterapi ve Ekstrakraniyal Radyocerrahi yapabilecek üst düzey donanımdadır.
Brakiterapi (İçeriden) Radyoterapi
Radyoaktif kaynakların geçici ya da kalıcı olarak hastalıklı hedef bölge içine ya da yakınına yerleştirilmesi uygulaması brakiterapi (içeriden radyoterapi olarak adlandırılmaktadır. Geçici kaynaklar belli süre vücut içinde tutulduktan sonra çıkarılmakta ve kalıcı kaynaklar belli süre sonunda aktivitesini yitirmektedir.
Radyasyon Onkolojisi Merkezi’nde kullanılan cihazlar ise şu şekilde sıralanmaktadır:
Lineer Hızlandırıcı
Yüksek Enerjili Lineer Hızlandırıcı: Dinamik IMRT (Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi) yapabilen tek lineer akselatör cihazıdır. Cihazın üzerinde yine başka cihazlarda olmayan 120 yapraklı MLC (çok yapraklı ışın yönlendirici) mevcuttur. 6-18 MV enerjilerinde foton ışını, 5 değişik enerjide elektron ışını üretmektedir. Bu nedenle hem derine yerleşmiş tümörlerin hem de yüzeyel tümörlerin tedavisi kolayca yapılabilmektedir.
Tek Enerjili Lineer Hızlandırıcı: 6 MV foton enerjisi üreten, MLC yapısı bulunan ve IMRT yapma özelliği olan bir cihazdır.
İleri teknoloji ile donatılmış olan lineer hızlandırıcı cihazı, 6 MV ve 18 MV enerji kademlerinde X-ışınları ve 6, 9, 12, 16, 20 MeV enerji kademesinde elektron demeti üretebilmektedir. Ortada 0,5 cm kenarlarda ise 1 cm genişliğinde 120 yapraklı kolimatörleri bulunan cihazlar; her türlü konformal ve Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi (YART) için kişiye özel tedavileri yoğunluğu ayarlanabilen ışın demetleri ile normal dokuyu optimal koruyabilirken tümörlü bölgeye planlanan yüksek dozu uygulayabilecek bir etkinliktedir.
Cihazda ana gövde üzerine monte edilmiş olan uzaktan kumandalı kollarda bulunan X-ışını kaynağı ve karşısındaki dedektör kullanılarak Görüntü Kılavuzluğunda Radyoterapi (GKRT) yapabilmektedir. GKRT özelliği sayesinde her tedavi öncesinde hastanın tedavi edilecek alanının görüntüsü ile planlama bilgisayarından gelen Dijital Olarak Yeniden Yapılandırmış (DRR) görüntüleri 2 boyutlu olarak karşılaştırılabileceği gibi, tedavi cihazının robotik kollarının hasta etrafında dönmesi ile Bilgisayarlı Tomografi görüntüsü elde edebilmekte ve bu görüntüler daha önce simülasyonda çekilen BT’den alınan referans görüntüler ile 3 boyutlu karşılaştırılabilmektedir. Böylece hasta tedaviye her gün aynı tekrarlanabilirlikle alınıp özellikle organ hareketlerinden kaynaklanan “setup” belirsizlikleri en aza indirilebilmektedir.
Tedavi cihazlarında gerçek zamanlı solunum hareketlerini de takip ederek tedavinin solunum hareketine göre yeniden şekillenmesini sağlayan Gerçek Zamanlı Pozisyonlama (Real-time Position Management-RPM) sistemi de bulunabilmektedir. Bu sistem sayesinde solunum hareketinin yol açtığı organ ve tümör hareketi hesaba katılarak hastanın tedavisi şekillendirilmektedir.
4 Boyutlu Bilgisayarlı Tomografi Simülatör
Simülatör, bir tedavi cihazının geometrik, mekanik ve optik özelliklerini üreten özel bir X ışını cihazıdır. İleri teknoloji ürünü olan bu cihaz, network sistemi aracılığıyla tedavi cihazları, tedavi planlama sistemi, CT ve PET-CT-SİM ile bağlantılıdır.
PET-CT-Simülatör: Dünyada ve ülkemizde çok az merkezde bulunan bu cihazla tedavi planlaması ve hasta simülasyonu işlemi daha hassas olarak yapılabilmektedir. Metabolik ve moleküler görüntüleme sistemi olan PET’den alınan bilgilerle CT’den alınan anatomik bilgi ve görüntüler birleştirilerek değerlendirilir. Hareketli lazerler ve gerekli bazı parçalarla simülatör özelliği kazandırılmıştır.
Cihaz 85 cm’lik gantry açıklığı ile hastanın tedaviye alınacak pozisyonda BT görüntülerinin alınmasını sağlar. Tümor ve normal dokuların lokalizasyonu radyasyon onkoloğu tarafından hızlı olarak belirlenmekte ve işaretlenerek tümörün koordinatları hareketli lazerlerle hasta üzerine gönderilerek tümörün merkezi işaretlenmektedir.
BT cihazından alınan görüntüler Dicom RT bağlantısı ile tedavi planlama cihazına online olarak gönderilmektedir. Bu aşamada planlama cihazında; kullanılması gerekli en uygun ışınlama planı ve bunun doz dağılımı belirlenip tümöre en yüksek dozu verebilirken normal dokuların tolerans dozlarının aşılmaması sağlanır.
3 Boyutlu Brakiterapi HDR Sistemi-Tedavi Planlama Sistemi
HDR (Yüksek Doz Verimli) Brakiterapi ileri teknoloji ile üretilmiş en son sistem üç boyutlu HDR Brakiterapi cihazıdır. Ir-192 kaynağı kullanılmaktadır. Dünyadaki brakiterapi cihazları içinde kaynak çapı en küçük (0.59 mm) olan cihazdır. Bu özelliği hasta açısından büyük avantajdır.
Brakiterapi uygulaması tedavinin yapılacağı bölgenin tüm değerlendirmesi tamamlandıktan sonra, radyoaktif kaynaklarn pozisyonlarının belirlenmesini takiben aktif (radyoaktif gerçek tedavi kaynağı) kaynakların otomatik olarak önceden belirlenmiş pozisyonlarda belli sürelerle durmasına ve belli bir hacime öngörülmüş doz dağlımını oluşturması esasına dayalı after loading (sonradan yüklemeli) tekniği uygulayabilen brakiterapi cihazları ile yapılabilir.
Birçok brakiterapi cihazı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) uyumlu aplikatorleri sayesinde 3 boyutlu brakiterapi yapılmasına olanak sağlayabilmektediır. .
Radyoterapi Network Sistemi: Radyoterapide kullanılan bütün tedavi sistemleri ve görüntüleme sistemleri aynı veri alanını kullanarak hızlı ve güvenilir bilgi toplama, aktarma ve depolama olanağına sahiptir.
Üç Boyutlu Tedavi Planlama Sistemi: Üç boyutlu tedavi planlaması yapabilen bu sistem, hem eksternal, hem brakiterapi hem de ikisinin kombinasyonunu yapabilmektedir. Network aracılığıyla tedavi cihazları ve görüntüleme sistemleriyle bilgi akışı sağlayabilmektedir.
Virtuel Simülasyon: Görüntüleme sistemlerinden alınan hasta verileriyle sanal olarak simülasyon ve planlama yapabilen bir cihazdır.
